SVETA GORA- U manastiru Hilandar osvećen obnovljeni Beli konak koji potiče iz vremena Sv. Kralja Milutina (14. vek), a obnovljen je 1598. godine. Osvećenju koje je izvršio iguman Manastira Hilandara arhimandrit Metodije prisustvovala je i delegacija KeDAK-a, nadležne grčke službe za zaštitu svetogorskog nasleđa.
Beli konak je pretrpeo najveća oštećenja u velikom požaru 2004 godine. Fasada je potpuno nestala budući da je bila izrađena od drveta. Zidovi u gornjoj polovini su srušeni. Ostali su delovi u prizemlju. Južni zid konaka je u celini sačuvan. U konaku je potpuno uništen paraklis Svetih četrdeset mučenika. Takođe su uništene skoro sve monaške kelije iz 16. veka koje su bile sačuvane u izvornom obliku i predstavljale izuzetnu retkost na Svetoj Gori. To je, ako se može tako reći, i najveći gubitak u požaru koji je zadesio Hilandar. Beli konak je pred izbijanje požara bio u završnoj fazi generalne obnove.
Nakon požara kao i na drugim objektima, izvršeno je raščišćavanje i osiguravanje preostalih delova. Obnova konaka je zvanično počela 2015. To je bila četvrta od izgorelih građevina koja se obnavlja od posledica velikog požara iz 2004. godine. Pre njega obnovljeni su Konak iz 1814 (Sinodik), sve tri faze Velikog konaka iz 1816 – 1821, i ulazna zona, sa paraklisom Svetog Nikole i delom Starog konaka.
O Obnovi Belog honaka u Manastiru Hilandaru
Osnovni podaci o objektu: bruto površina objekta 1240 kvadrata, korisna površina 942 kvadrata, spratnost Su + Pr + 3
Posle rušenja u požaru 2004. godine, raščišćavanja šuta i uklanjanja opasnih delova, od objekta su ostali sačuvani zidovi u donjim etažama. Bedemski zid očuvan je do visine prvog sprata u severnom delu i do visine drugog sprata u južnom delu, a lukovi na zapadnoj fasadi očuvani su samo u visini podruma. Nekoliko stubova koji se nalaze iznad lukova na zapadnoj fasadi takođe su očuvani u većem delu svoje prvobitne visine. Svi ovi originalni elementi su sačuvani i prezentovani na odgovarajući način, tako da se može napraviti razlika u odnosu na novoizgrađene delove objekta.
Objektu je vraćena namena koju je imao pre požara, a to je stanovanje monaha i prostorije za ostave. Osnovni arhitektonski koncept objekta zasnovan je na stanju kakvo je bilo pre požara, u delu prema porti nalazi se hodnik, dok su u delu prema bedemskom zidu prostorije. Ovakav koncept je rezultirao rasporedom fasadnih otvora – prozora koji podseća na fasadu Belog konaka iz perioda pre požara.
Zapadna fasada – prema porti – izvedena je prema originalnoj fasadi objekta iz vremena izgradnje, pre nego što su na njoj izvršene izmene zaziđivanjem. Dakle radi se o podražavanju drvene arhitravne konstrukcije, sa vertikalnim drvenim stubovima na kojima su karakteristični profilisani jastuci. U stvarnosti je noseća konstrukcija fasade od čeličnih elemenata skrivenih u unutrašnjosti. Zbog potrebe za zaštitom od nepovoljnih vremenskih uslova, koja je u ranijem periodu bila razlog zaziđivanja originalne fasade, zapadna fasada zatvorena je prozorima sa drvenim parapetima na način da se preko odnosa providno-neprovidno asocira na originalne otvorene terase sa drvenim ogradama.
Istočna fasada je u najvećoj meri rekonstruisana u stanje pre požara, s tim što je jasno istaknut spoj originalnog dela bedemskog zida i dela koji je bio obrušen. Kako bi se omogućio veći komfor u unutrašnjosti kelija dodato je nekoliko prozora na ovoj fasadi, ali je variranjem njihovog rasporeda i veličine pokušano da se postigne efekat dinamičnog izgleda koji je karakterisao originalnu fasadu pre požara, a koji je nastao tako što su stanovnici kelija na bedemskom zidu probijali otvore za prozore kako bi sebi obezbedili dovoljno svetlosti. Ponovljen je karakterističan motiv sa dekorativno ozidanim delom fasade sa dva lučna prozora na severnom delu fasade.
Podrum objekta zadržao je originalnu funkciju i raspored jer su u ovom delu zidovi skoro u potpunosti očuvani. Na drugom nivou predviđene su ostave kao i delimično na trećem, a na ostalim nivoima kelije za stanovanje monaha, ukupno 14 kelija. Na trećem spratu, uz severni zid objekta, obnovljen je paraklis 40 mučenika, koji je bio potpuno uništen u požaru.
Bedemski zid, koji je posle požara bio u najlošijem stanju, ojačan je injektiranjem smese od kreča, cementa i peska kao i postavljanjem preko 200 zatega od inoksa u poprečnom pravcu, kojima je ostvarena veza između spoljnjeg i unutrašnjeg lica zida, kao i između zida i prizidanih stubaca. Istočni deo objekta, u kome su prostorije za život i ostave, je masivnog zidanog konstruktivnog sklopa, dok su hodnici u zapadnom delu objekta, prema porti, oslonjeni na čeličnu skeletnu konstrukciju koja nosi i zapadnu fasadu. Krov je pokriven sivim pločastim kamenom „kavala“.
Objekat je opremljen savremenim instalacijama – vodovod, kanalizacija, električna energija, centralno grejanje, telekomunikaciona i informaciona mreža, klimatizacija u pojedinim prostorijama, kao i automatska dojava požara.
S obzirom na korišćenje čelika kao noseće konstrukcije i široku upotrebu drveta u enterijeru i eksterijeru objekta, posebna pažnja je posvećena zaštiti od požara. Svi noseći elementi obloženi su požarnootpornim pločama i premazani protivpožarnim premazima. Objekat je opremljen protivpožarnim hidrantima na svakom spratu, kao i automatskom protivpožarnom instalacijom na tavanu. Sva vrata ka susednom objektu su požarnootporna u trajanju od 90 minuta. Sve prostorije opremljene su senzorima za dim povezanim na glavnu konzolu u kontrolnom centru. Ručni javljači požara postavljeni su na uočljivim i pristupačnim mestima, u komunikacijama i u blizini svih izlaza iz objekta.
tekst i foto
www. hilandar.org