ĆIĆEVAC-Tokom srednjovekovne srpske države na Mojsinjskim planinama „ništa drugo nisi mogao čuti, do brujanja zvona i pojanja svetih kaluđera, iz brojnih crkava i manastira”, podseća u svojim istorijskim delima Radomir Stanić. Danas su prisutni samo ostaci većine crkava i manastira, a oni sačuvani, skriveni su u dubinama šumovitih dolina potoka koji plahovito, kaskadama teku ka Južnoj Moravi.
-Mojsinjske planine, blago zatalasano pobrđe u međurečju Zapadne i Južne Morave, kao masiv, među najstarijim u Srbiji, tipično su ruralno područje sa mozaikom fragmentisanih staništa, od oaza očuvane prirode, do šumaraka hrasta izdanačkog karaktera i velikih površina pod voćnjacima, vinogradima i njivama. U takvom ambijentu krije se veliki broj objekata kulturne baštine, od arheoloških lokaliteta sa praistorijskim nalazištima -Ukosa, Ornice, Jazbine, Selište, Kruškar, Gologlava, antičkim lokalitetima koji se dele u dve grupe i razlikuju se utvrđenja na uzvišenim mestima -Grad Stalać, Ukosa, Gradac i naselja u rečnim dolinama -Duge njive, Kruškar, Braljina, dok najveću vrednost Mosinjske planine imaju za proučavanje srednjovekovne Srbije. Utvrđenja-gradovi kao što su Gradina -Jerinin grad na ulasku u Stalaćku klisuru -atar sela Trubarevo i Grad Stalać na izlasku iz klisure kao jedno od najvećih i strateški veoma važnih utvrđenih gradova Srbije u 14. i 15. veku, dok je sakralnih objekata bilo bar 40, a pominje se u literaturi i broj od 70 objekata, od koji danas postoji 28, a nekad je to „bila druga Sv. Gora, u kojoj ništa drugo nisi mogao čuti, do brujanja zvona i pojanja svetih kaluđera“, stoji u zapisima i knjigama istoričara Stanića .
Ukupna površina Predela izuzetnih odlika “Mojsinjske planine i Stalaćka klisura Južne Morave” za navedeno područje iznosi 3.984,79 ha, od čega je u režimu II stepena zaštite 1.223,40 ha.
Specifična geološka građa kristalastog masiva Mojsinjskih planina sa biotitskim, biotit-muskovitskim i muskovitskim gnajsevima, granitima i pegmatitima, predstavlja prostor Srpskog kristalastog jezgra u rodopsko-moravskom metamorfnom pojasu formiran u okviru kaledonsko-hercinskog ciklusa i kao takav jedan je od najstarijih terena u Srbiji. Pri tome je Južna Morava usekla domnu epigeniju koja u predeonom izgledu čini neraskidivo jedinstvo sa Mojsinjskim planinama. Tokom pleistocena su česte smene hladnijih i toplijih perioda uslovili ogoljavanje podloge, stepski karakter predela uz dominaciju intenzivnih vetrova koji su akumulirali velike količine lesnih sedimenata po dnu klisure, kroz koje se Južna Morava probijala i odnosila ih, tako da su danas u reljefu zaostale samo male oaze lesnih sedimenata.
Prema ihtiofaunističkim karakteristikama ovaj deo Južne Morave bi trebalo da odgovara području rečne mrene. Međutim, rečna mrena je subdominantna vrsta, dok je dominantna vrsta najčešće skobalj i/ili klen.
-Specifičan geografski položaj i konfiguracija terena uslovili su prisustvo čoveka od najranije istorije prvobitnih zajednica. Postoje brojni arheološki lokaliteti sa praistorijskim nalazištima -Ukosa, Ornice, Jazbine, Selište, Kruškar, Gologlava, a antički lokaliteti se dele u dve grupe i razlikuju se utvrđenja na uzvišenim mestima – Grad Stalać, Ukosa, Gradac i naselja u rečnim dolinama -Duge njive, Kruškar, Braljina, dok najveću vrednost Mosinjske planine imaju za proučavanje srednjevekovne Srbije. Utvrđenja-gradovi kao što su Gradina -Jerinin grad na ulasku u Stalaćku klisuru -atar sela Trubarevo i Grad Stalać na izlasku iz klisure kao jedno od najvećih i strateški veoma važnih utvrđenih gradova Srbije u 14. i 15. Veku, navodi se u istorijskim spisima i knjigama Stanića .
„Mojsinjske planine i klisura Južne Morave“ predstavljaju koliko reprezentativan, toliko i specifičan predeo u Srbiji, tipičan za centralnu Srbiju i Pomoravlje, ali specifičan po burnoj istoriji koja je za sobom ostavila brojne tragove, od praistorije, antičkog perioda, srpske srednjevekovne države i velikog broja crkava i manastira zbog kojih se čitav prostor označava ”svetim mestom” i Malom Srpskom Svetom Gorom, te ispunjavaju sve uslove za stavljanje pod zaštitu.
Crkva Svetog Marka u Jakovcu postavljena je visoko u Mojsinju na jednoj pitomoj zaravni, crkva, očuvana u ruševinama, miruje u dubokim senkama stoletnih hrastova i brestova. Po dimenzijama je svakako najveća građevina u ovoj grupi crkava. Osnova hrama uprošćenog trikonhalnog rešenja, ne naročito plemenitih proporcija, ukazuje na primer bogomolje koja je po mnogo čemu tipična za graditeljska svojstva u ovoj oblasti. Apside nisu iste veličine. Istočna je široka i dosta plitka, za razliku od bočnih koje su znatno manje i dublje.
Crkva ima jednovremenu zidanu pripratu koja je skromnih dimenzija. I priprata i naos bili su,po svoj prilici,zasvedeni poluobličastim svodom čiji je početak vrlo dobro očuvan na severnom i južnom zidu. Teško se može prihvatiti mišljenje određenih stručnjaka da je građevina na centralnom delu bila nadvišena kružnim kubetom je za to ne postoje odgovarajući elementi. Apside su zasvedene polukalotama neobično solidno građenim tesanom sigom.Lučni završeci, obodi polukalota apsida izvedene su opekom. Zidovi crkve zidani su lomljenim i pritesanim kamenom različitog porekla. U njihovoj strukturi zapažaju se veoma veliki blokovi, naročito na južnom zidu. Prilikom gradnje hrama upotrebljavana je opeka koja je služila za izravnavanje horizontalnih redova od kamena i oblikovanje delova niša i prozora. Svod je zidan od lepo oblikovanih blokova sige. Na mestu đakonikona i proskomidije nalazi se po jedna vrlo lepo oblikovana i polukružno zasvedena niša. U unutrašnjost crkve koja je osvetljena kroz tri prozora na konhama, ulazi se kroz vrata na zapadnom zidu narteksa i na istom zidu naosa. Pod hrama bio je popločan kvadratnom opekom.Spoljne zidne površine bile su omalterisane,što se može zaključiti na osnovu ostataka krečnog maltera.
Sve unutrašnje površine zidova i svodova bili su ukrašene fresko dekoracijom. Do danas su očuvani samo fragmenti fresaka, od kojih su oni većih dimenzija i bolje očuvanosti zapažaju u ugaonim prostorima zidova i u nišama. Minimalne fresko površine ne dopuštaju mogućnost sigurnije analize u cilju određivanja stilske i hronološke pripadnosti. Međutim,neke upadljive karakteristike ovog živopisa kao što je lak i siguran crtež,svetao kolorit sa dominantnim zelenim i oker tonovima i izrazita tehnička solidnost pri slikanju, nagoveštavaju element koji su veoma srodni sa nekim obeležjima stilskog shvatanja slikarske umetnosti Moravske Srbije.
Razglednica iz Ćićevca– Ovaj projekat se realizuje uz pomoć sredstava iz budžeta Opštine Ćićevac
