DESPOTOVAC-Najveća pećina u Srbiji – Resavska pećina kod Despotovca obeležila je 60 godina od kada su se speleolozi otkrili i 50 godina od posete prvih turista. Od 1962. godine, kada je otkrivena, Resavska pećina pobuđivala je radoznalost stručne i šire javnost.
Resavska pećina je jedna od najstarijih ali i najlepših u Srbiji. Dugačka je 4,5 kilometra, od čega je detaljno istraženo 2.830 metara, a za posetioce je uređeno oko 800 metara. Temperatura pećine je konstantna i iznosi 7 stepeni Celzijusa, dok vlažnost vazduha varira od 80-100 odsto.
Resavska pećina, čija se starost procenjuje na oko 80 miliona godina i čiji ukrasi važe za najlepše u regionu, bila je tajna lokalnih pastira koji su je nazvali Divljakovča pećina po mestu Divljakovac na kome se nalazi.
Resavska pećina otkrivena je kada ju je jedan lokalni pastir pokazao planinarima iz Svilajnca, posle čega su je već iste godine speleolozi detaljno ispitali. Deset godina kasnije, posle ozbiljnih priprema, njena unutrašnjost i pećinski nakit, star oko 45 miliona godina, postali su dostupni turistima.
Unutrašnjost pećine obiluje brojnim i raznovrsnim dvoranama, kanalima, galerijama, stubovima, stalaktitima, stalagmitima, draperijama i okamenjenim vodopadima.
Raznobojni nakit, po kome Resavska pećina zaslužno nosi epitet pećinske lepotice, počinje od samog ulaza koji se nalazi na 485 metara nadmorske visine. Taj nakit, nastao rastvaranjem kalcijum karbonata i čija boja zavisi od minerala kroz koji prođe voda, javlja se u tri boje – crvenoj, žutoj i beloj. Najdominantnijia je crvena boja koja potiče od oksida gvožđa, bela nastaje od kristalnog kalcijuma, a žuta od primesa gline.
Resavska pećina se nalazi na 20. kilometara od Despotovca, u krečnjačkom brdu Babina Glava, a prilikom prolaska kroz nju se posetioci kreću spiralnom betonskom stazom u jednom smeru. Put prolazi kroz različite dvorane na dva nivoa, a najniža tačka do koje dolaze posetioci nalazi se na 405 metara nadmorske visine.
U gornjoj galeriji pećine obilaze se četiri dvorane – ”Dvorana sraslih stubova ili kolonada“, koja je ime dobila po stubovima koji su srasli od poda do tavanice, a sastoje se od kalcita žućkaste boje, “Dvorana košnica“, nazvana po tri stalagmita koja podsećaju na prvobitne košnice trmke, koja ima tavanicu ispunjenu belim cevčicama koje podsećaju na pokošenu livadu i koja je sa trećom dvoranom spojena kanalom crvenih breča koga u našoj zemlji ima samo u Resavskoj pećini.
Kanjonski kanal je najsuvlji deo Resavske pećine i ne sadrži pećinski nakit jer je tavanica od brečastog mermera koji ne propušta vodu, ali vodi do treće dvorane “Predvorje istorije“, nazvanoj po tome što je u njoj nađen alat (kamena sekira, vrhovi kopalja), lobanja polarne lisice i ognjište praistorijskog čoveka.
Kraćim tunelima, koji su naknadno probijeni, dolazi se do „Staze okamenjenih vodopada“, sa „Orguljama“. Dvorana je veoma akustična, a mogu se videti dva kristalno bela kipa nazvani –”baba“ i “deda“.
Duži veštački tunel vodi do četvrte – “Koncertne dvorane“, u kojoj se nalazi bogat pećinski nakit poznat kao „Obešena ovca“ i „Stopalo slona“. Veoma je akustična i u njoj je još aktivna reka ponornica.
U ovoj dvorani se nalazi kip majke sa detetom koji je ujedno i zaštitni znak Resavske pećine. Ispred kipa je glavni noseći stub viši od 30 metara i prečnika oko 27 metara, zatim bigrene kadice, “Afrodita”, “Krivi toranj u Pizi”, “Džamija” i pregradni zid “Ćelekula”.
Resavska pećina ima status zaštićenog spomenika prirode, a od kulturno-istorijskih znamenitosti u njenoj blizini su manastiri Manasija i Ravanica, kao i izvor Veliko vrelo i vodopad Veliki buk.