MANASTIR UVAC
Crkva Rodjenja Presvete Bogorodice
Manastirski posed Uvac nalazi se u selu Stublo, na granici opština Cajetina i Priboj, u zaseoku Uvac. Na velikom arheoloskom lokalitetu, 50×40 metara, otkrivene su 1994. godine i otkopane zidine crkve 17×12 metara. Manastirska crkva zauzimala je centralni prostor; sa juzne strane su ostaci konaka, a sa severne je manastirsko groblje.
Ceo manastirski kompleks Uvac svedocanstvo je o postojanju jednog velikog duhovnog centra u ovom kraju. Ne zna se ko je manastir podigao, ko ga je obnavljao, niti kada je i koliko puta u svojoj burnoj istoriji rusen. Na stranicama jedne crkvene knjige iz 1622. godine saznajemo da je hram posvecen Rodjenju Presvete Bogorodice. Manastir je 1682. posetio skopski mitropolit Teofan i doneo knjige na dar. Ne zna se kojim povodom je boravio ovde i temisvarski mitropolit Josif. Nije poznato i da li je duhovni centar Uvac imao uticaja na zivotni put peckog patrijarha Gavrila (sredina XVII veka) rodjenog u ovim krajevima u porodici Raskovica.
Na Malu Gospojinu 1995. godine ponovo je oziveo manastir, posle dva i po veka. Istog dana obavljeno je malo osvecenje crkve i sluzena sveta arhijerejska liturgija. Liturgiju je sluzio Njegovo Preosvestenstvo episkop zicki Gospodin Stefan, uz sasluzenje sveštenstva namesnistva uzickog.
DUBRAVA
Manastir Dubrava nalazi se pet kilometara uzvodno od manastirskog kompleksa Uvac. Nekada je bio metoh Uvca, čiju je tragičnu sudbinu i doživeo. Manastir je obnovljen 2008. godine, a interesantan podatak je da je prilikom arheoloških iskopavanja u manastirskom kompleksu pronađeno 160 zlatnih dukata – mletačkih cekina.
MILEŠEVA
Manastir Mileševu osnovao je kralj Vladislav, sin Stefana Prvovenčanog i unuk Nemanjin, u prvoj polovini 13. veka. Ugled i visoko mesto u crkvenoj hijerarhiji ovaj hram duguje i činjenici da je u njemu sahranjeno telo Svetog Save. Tačno vreme podizanja crkve nije poznato. U svakom slučaju, sigurno je da je manastir nastao između 1219. i 1235. godine. Oko 1235. godine, kralj Vladislav dozidao je još jednu pripratu da bi u njoj sahranio telo svog strica Svetog Save, koji se posle dugog puta po svetim zemljama istoka, razboleo i umro u Bugarskoj. Činjenica da je Savino telo sahranjeno u Mileševi podigla je ugled manastira, koji se po crkvenoj hijerarhiji nalazio na drugom mestu, odmah posle Studenice.U Mileševi se 1377. godine krunisao za kralja Bosne i Srbije kralj Tvrtko, pošto se Mileševa u to vreme nalazila na teritoriji njegove države, a 1446. godine zahumski vladar Stjepan Vukčić Kosača uz svoju titulu dodao je naziv “herceg od Svetog Save”, pa se njegova država koja se prostirala do Mileševe prozvala Hercegovinom. Turci su prvi put poharali manastir 1459. godine. Krajem 16. veka odneli su telo Svetog Save u Beograd i zapalili ga.
RUJAN
Stari manastir Rujan, posvećen Svetom velikomučeniku Georgiju, podignut je najverovatnije tokom 15. ili na samom početku 16. veka. O samom podizanju ovoga manastira nema pouzdanijih izvora na osnovu kojih bi se mogle temeljiti tvrdnje o njegovoj gradnji, ktitoru i toku izgradnje. Na osnovu pisanih izvora zna se da je manastir Rujan, 1529. godine, posedovao prvu štampariju u Srbiji, koju je nabavio i u njoj radio monah Teodosije. Smatra se da je on bio i iguman ovoga manastira u kome je, sa svojom bratijom, priredio i štampao prvu, u Srbiji, knjigu ćirilskom azbukom sa srpskoslovenskom recenzijom. To se, smatra se, dogodilo 1537. godine, a knjiga se zvala Rujansko Četvorojevanđelje. Jedini potpuni primerak Rujanskog Četvorojevanđelja, u kome se nalazi jedino pouzdano svedočanstvo o ovoj knjizi i manastirskoj štampariji, čuva se u Nacionalnoj biblioteci u Pragu, u Šafarikovoj zbirci, i ima 300 listova. Drugi okrnjeni primerak od 296 listova čuva se u Ruskoj Nacionalnoj biblioteci u Sankt Peterburgu. Primerak Narodne biblioteke u Beogradu uništen je u bombardovanju Beograda 1941. godine, a jedan odlomak od 92 lista čuva se u Srpskoj Akademiji nauka i umetnosti. U kolofonu Rujanskog Četvorojevanđelja, koji je napisao monah Teodosije, na savremenom prevodu stoji:
Po ovome se vidi da se stari manastir Rujan nalazio u selu Vrutcima blizu Bioske nedaleko od Užica, u tadašnjoj rujanskoj knežini. Sve do 80-tih godina 20. veka iz tzv. Ćirinog voza prema Kremnima su se, sa desne strane, mogli videti ostaci nekadašnjeg manastira Rujno. Tako je bilo sve dok na Đetinji nije podignuta brana i obrazovano veštačko jezero radi snabdevanja Užica i okoline pijaćom vodom. Tada je jezero potopilo ostatke ovog manastira.
Tokom vekova manastir je bio zaboravljen sve dok na Žičku eparhiju, 2003. godine, nije došao Blaženopočivši Episkop Hrizostom (Stolić) koji je saznavši za ruševine manastira Rujan, doneo odluku o njegovoj obnovi. Njegova želja je bila da se manastir obnovi u neposrednoj blizini starog manastira. Godine 2003. na sastanku užičkog sveštenstva, mesnih vlasti i imućnih građana, Episkop Hrizostom je dao svoj blagoslov za početak obnove. U tom trenutku još uvek nije bilo utvrđeno mesto i lokacija za podizanje novog manastira. Stanovnici Vrutaka su, čuvši za obnovu porušenog manastira, sami ponudili svoje njive i placeve za lokaciju novog manastira kao dar za napredak i zdravlje svojih porodica a 24. avgusta 2004. godine Blaženopočivši Episkop Hrizostom je konačno utvrdio izgled i plan manastira i porte od 65 ari. Temelji crkve manastira osvećeni su na Svetu Petku 2004. godine.
Deset godina kasnije, manastir Rujan je prelep manastir sa crkvom u stilu ranohrišćanske bazilike i zvonare u obliku svetogorskih pirgova ili onih na Ohridskom jezeru. Pored zvonare postavljen je i spomenik posvećen monahu Teodosiju. Radovi na konaku su u završnoj fazi mada je ostalo još dosta posla oko uređenja njegove unutrašnjosti. Naročita zasluga za obnovu ovog manastira pripada starešini crkve Svetog Georgija u Užicu, protojereju-stavroforu Zoranu Jankoviću koji je zadužen za njegovu obnovu. Velika promisao Božija je da se i današnji iguman manastira takođe zove Teodosije kao i onaj u 16. veku. Manastir je duhovno živ i veliki broj vernika dolazi svake nedelje i praznika na bogosluženja u manastir, koji pokušava da obnovi sjaj stare svetinje.